De rechtbank heeft vandaag een uitspraak gedaan in de zaak die milieu-organisatie Greenpeace heeft aangespannen tegen de staat: De staat moet meer doen om de uitstoot van stikstof te verminderen en de schadelijke neerslag daarvan op de natuur te beperken.
Als er niet direct maatregelen worden genomen om de uitstoot terug te dringen worden de stikstofdoelen voor 2025 niet gehaald, en ook de doelen voor 2030 komen in gevaar volgens de rechter.
Daarnaast heeft de rechtbank een dwangsom van 10 miljoen euro opgelegd voor het geval de staat er niet in slaagt de doelen voor 2030 te realiseren. Het komt zelden voor dat de overheid op deze manier wordt gedwongen om actie te ondernemen.
Kritiek op huidige kabinet
De rechter heeft indirect kritiek geuit op het besluit van het huidige kabinet om eerder genomen maatregelen, zoals het nationaal programma landelijk gebied, te schrappen. Hij noemde dit een stap terug in de aanpak van stikstofreductie.
De vorige regering stelde ruim 24 miljard euro beschikbaar om de gestelde doelen te bereiken, maar het kabinet-Schoof heeft dat bedrag verlaagd tot 5 miljard. Volgens de rechter zijn hiermee belangrijke pijlers voor stikstofreductie verwijderd, terwijl er geen nieuw beleid is opgesteld om de doelen voor 2030 alsnog te halen.
Prioriteit aan de meest kwetsbare Natura-2000 gebieden
Voor 2030 geldt dat 50 procent van de kwetsbare Natura 2000-gebieden niet langer mag worden overbelast door stikstof. Op dit moment is dat percentage 28. Het doel voor dit jaar is onhaalbaar, oordeelt de rechter, waardoor de regering niet aan die eis hoeft te voldoen.
De rechter benadrukt dat de regering prioriteit moet geven aan de meest kwetsbare Natura 2000-gebieden. Hierbij wordt een urgente lijst gehanteerd met rode en oranje gebieden die in een kritieke toestand verkeren en met voorrang beschermd moeten worden tegen stikstofbelasting.
Volgens de rechter is het haalbaar om de resterende 22 procent stikstofreductie die daar voor eind 2030 nodig is, te realiseren met de juiste maatregelen. Natuurgebieden zoals de Veluwe moeten daarbij worden meegenomen.
Reactie Greenpeace
In een eerste reactie zegt directeur Andy Palmen van de milieuorganisatie dat "deze uitspraak een feest is voor de natuur" en dat er eindelijk duidelijkheid komt. Hij zegt dat de Staat met het vooruitschuiven van maatregelen de samenleving, maar ook boeren en bedrijven, in onzekerheid heeft gelaten.
"We verwachten dat de overheid in het plan van aanpak nu eindelijk haar verantwoordelijkheid neemt en zorgt dat alle relevante sectoren, waaronder de landbouw, verkeer, luchtvaart en industrie, een eerlijke bijdrage leveren. De overheid zal met voorstellen moeten komen waarmee de boeren eindelijk duidelijkheid krijgen en op een rechtvaardige manier worden ondersteund bij de noodzakelijke omslag naar ecologische landbouw."
