Een stikstofberekening is een verplicht onderdeel van allerlei vergunningaanvragen: voor bouwprojecten; van kleinschalige projecten (bijvoorbeeld 1 vrijstaande woning), tot grote ontwikkelingen (zoals een terrein met meerdere distributiecentra). Maar stikstofdepositie onderzoeken worden ook voor evenementen en voor gehele bedrijfsvoeringen uitgevoerd. In dit interview vertelt Ricardo Vieira Rijo meer hierover; wat is een stikstofberekening? En hoe komt een dergelijke berekening tot stand?
Na het lezen van dit artikel weet je wat je kunt verwachten als je een stikstofberekening laat uitvoeren en wat een stikstofrapport jou oplevert.
Wat is een stikstofberekening?
Bij een stikstofberekening is het doel, het eindproduct, een berekening of de stikstofemissie die bij een project, evenement of activiteit horen niet bijdraagt aan significant meer depositie (neerslag) binnen Natura 2000-gebieden.
Stikstof (N) is een chemisch element; de lucht bestaat voor bijna 80% hieruit. Stikstof wordt een probleem als die stikstof reageert met andere elementen, zoals zuurstof (O) of waterstof (H). Hierbij ontstaan stikstofoxiden (NOx) en ammoniak (NH3).
Als deze stoffen in de natuur terechtkomen, kan dit schadelijke gevolgen hebben voor flora & fauna. En het is verboden dat er nog meer depositie in een Nederlands Natura 2000-gebied (een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden) terechtkomt
Er vindt namelijk al op alle Nederlandse Natura 2000-gebieden zogeheten 'achtergronddepositie’ plaats. Deze stikstof is afkomstig uit al bestaande bronnen zoals snelwegen, (reeds vergunde) grootschalige veehouderijen maar ook van stikstofemissies uit het buitenland. Om de natuurgebieden te beschermen is er vanuit de overheid besloten dat er geen nieuwe stikstofdepositie meer bij mag komen. En dit heeft dus consequenties voor alle nieuwe (bouw)projecten: zij moeten zorgen dat er bij hun activiteiten geen verdere stikstofdepositie plaatsvindt.
Daarom is het voor activiteiten waarbij veel stikstof wordt uitgestoten, verplicht om die mogelijke depositie te berekenen. En om een vergunning te krijgen mag de stikstofdepositie niet hoger dan 0,00 mol per hectare per jaar zijn (geen significante resultaten).
Wij berekenen de mogelijke depositie door alle emissiebronnen die bij een bouwproject, evenement of bedrijf horen, in te tekenen in het programma AERIUS. Dit is de officiële rekentool die door het RIVM is ontwikkeld om stikstofuitstoot en neerslag te berekenen.
AERIUS is eigenlijk een grote landkaart van Nederland, met allerlei lagen, waarmee je precies kunt zien hoe de stikstof die je op een specifieke locatie uit gaat stoten (mogelijk) neer gaat slaan. Want verschillende bodem- en plantensoorten reageren anders op stikstof.
Hoe groot de depositie wordt, hangt af van hoever je project van een Natura 2000-gebied verwijderd is, en om wat voor habitattypes het hier gaat.
Voor wat voor organisaties doen wij stikstofberekening?
De meeste aanvragen die we binnenkrijgen zijn voor bouwprojecten: vrijstaande woningen, appartementencomplexen, bedrijfspanden en allerlei bedrijfsverzamelgebouwen van verschillende formaten.
Meestal komt die vraag van architectenbureaus of andere stakeholders, in ieder geval vroeg in het bouwproces. Een stikstofberekening is namelijk een verplicht onderdeel van de vergunningaanvraag.
Naast bouwprojecten rekenen we ook hele bedrijfsvoeringen door. Bijvoorbeeld voor een fabriek of een alpaca boerderij. En de laatste categorie zijn evenementen; de organisator moet een stikstofberekening aanleveren om een vergunning te kunnen krijgen
Ricardo: “Ik werk inmiddels 3 jaar als NOx-specialist. Ik heb van kinds af aan een voorliefde voor de natuur, en die natuur staat in Nederland onder druk. Ik vind het interessant om via de stikstofberekeningen die ik doe bij te dragen aan het beschermen van onze natuur. Door de natuur nu te beschermen, kunnen we hier ook in de toekomst nog van genieten.”
Kun je wat voorbeelden noemen van projecten?
Een klant die vaak bij ons terugkomt, is Groothuisbouw Emmeloord. Zij produceren prefab, vrijstaande huizen. Wij voeren de stikstofberekeningen uit als zij een huis gaan realiseren. Inmiddels is dit voor ons een “standaard” project geworden.
Bouwprojecten hebben in het algemeen wel veel met elkaar gemeen. Want je hebt altijd de bouwfase, en daarbij gaat het om de stikstofemissies die bij het materieel; de in te zetten mobiele machines en de verkeersbewegingen horen. Je hebt lichte verkeersbewegingen, van personen en personenbusjes, en zware verkeersbewegingen van vrachtwagens voor de aanlevering van materiaal.
In de gebruiksfase van bijvoorbeeld een huis, kijk je ook naar de verkeersbewegingen; in die fase ontstaan de stikstofemissies door voertuigbewegingen van de bewoners en heb je logischerwijs niet meer te maken met de aanvoer van materiaal en machines.
Een project wat er de afgelopen tijd voor mij uitsprong, was de stikstofberekeningen voor een groot meerdaags festival; daar heb je te maken met andere en veel verschillende bronnen van stikstofemissie. Er komt veel op- en afbouw en bijhorende machines bij kijken. Er zijn aggregaten en gasinstallaties nodig voor het verzorgen van stroom en warm douchewater. En een uniek onderdeel van dit festival was een show met buggy’s, quads en crossmotoren; ook daarvoor hebben we de exacte stikstofemissies berekend.
Toelichting afbeelding: dit is een voorbeeld van een ingetekend project in AERIUS. Bron 1 (de vlakbron) geeft de bouw inrichting weer, met het in te zetten materieel dat op die inrichting gebruikt zal worden (te zien in het lijstje links). Dan is er een ingetekende lijnbron te zien, dit representeert de route die de verkeersbewegingen doorlopen. Bron 3 is een puntbron van waarschijnlijk gasverbruik of het stationair draaien van zware vrachtwagens.
Hoe verloopt het proces van een stikstofberekening?
Als er een aanvraag binnenkomt gaan we eerst in kaart brengen waar we mee te maken hebben. Waar en hoe kan er bij dit project stikstof uitgestoten worden en mogelijk neerslaan?
Om die vraag te beantwoorden, vragen we de opdrachtgever om informatie zoals bouwtekeningen en een lijst met alle machines die ze verwachten te gebruiken. Als een opdrachtgever dit nog niet weet, stellen wij een inschatting op. Die maken we aan de hand van bekende informatie zoals wat voor gebouw het gaat worden, met welk oppervlak, met hoeveel lagen enz. Omdat we al veel stikstofberekeningen hebben gedaan, kunnen we dat goed inschatten.
Bij een stikstofberekening reken je vaak met een worstcasescenario; je rekent met de ruime cijfers voor bijvoorbeeld de verkeerbewegingen en bedrijfsuren van de machinerie. Zo weet je dat er, mocht er ietsjes van het initiële plan worden afgeweken, nog steeds geen ‘stisktof’-risico's zullen voorkomen.
Bij projecten die bijvoorbeeld heel dicht op een Natura-2000 gebied zitten, gaan we aandachtiger in gesprek met de opdrachtgever om een zo realistisch mogelijke situatie te modelleren in AERIUS. Want daar hoeft maar weinig stikstof te worden uitgestoten, voordat het daadwerkelijk in deze gebieden gaat neerslaan.
Hoeveel tijd er tussen de aanvraag en de oplevering van het rapport zit, hangt af van de omvang en complexiteit van de aanvraag. Maar dit is in alle gevallen binnen maximaal 10 werkdagen.
Wat leveren we op aan onze de klanten?
We delen de uitkomsten van deze berekeningen in een rapport. In veel gevallen komt er uit de berekeningen dat er geen stikstofdepositie optreedt, en dan kan er weer een stap verder worden gemaakt in het realiseren van het project. Onze stikstofberekening is een erkend bewijs daarvoor, en de klant kan onze rapportage en rekenresultaten daarom indienen bij de betreffende vergunningverlener.
In de gevallen waar we wél op mogelijke depositie uitkomen, geven we advies hoe de klant die depositie kan voorkomen, door het reduceren van stikstofemissie. Bijvoorbeeld door over te stappen op elektrische machines. Stikstofoxiden ontstaan namelijk bij de (onvolledige) verbranding van benzine of diesel. Het verschilt per situatie wat een klant kan doen om zijn stikstofdepositie te verminderen.
Meer weten over stikstofberekeningen? Neem contact op met Ricardo: ricardo@hhc.earth of +31 (0) 20 299 1733
